HỘ KINH DOANH PHẢI THAM GIA ĐÓNG BẢO HIỂM XÃ HỘI BẮT BUỘC ĐƯỢC QUY ĐỊNH NHƯ THẾ NÀO?

Chị Nguyễn Minh A (huyện C, tỉnh Nghệ An) là chủ hộ kinh doanh. Qua thông tin báo đài chị được biết: Kể từ ngày 01/7/2025, hộ kinh doanh sẽ là một trong những đối tượng mới phải tham gia đóng Bảo hiểm xã hội bắt buộc. Tuy nhiên, chị chưa hiểu rõ về quy định này.

Chị A hỏi: Việc hộ kinh doanh phải tham gia đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc được quy định như thế nào? Trường hợp hộ kinh doanh không đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc thì bị xử phạt như thế nào?

Trả lời:

Theo Luật Bảo hiểm xã hội hiện hành thì không quy định hộ kinh doanh thuộc đối tượng tham gia đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc. Tuy nhiên, kể từ ngày 01/7/2025 khi Luật Bảo hiểm xã hội 2024 chính thức có hiệu lực thì hộ kinh doanh sẽ là một trong những đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.

Theo đó, tại khoản 3 Điều 2 Luật Bảo hiểm xã hội 2024 quy định cụ thể về đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc là người sử dụng lao động, trong đó có hộ kinh doanh bao gồm hai đối tượng mới sẽ tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc là chủ hộ kinh doanh và người lao động làm việc cho hộ kinh doanh đó. Đồng thời, đối với hộ kinh doanh cá thể thì tại điểm m khoản 1 Điều 2 Luật Bảo hiểm xã hội 2024 đã nêu rõ chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh tham gia theo quy định của Chính phủ thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.

Về mức tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc thì theo quy định tại điểm d khoản 1 Điều 31 Luật Bảo hiểm xã hội 2024 sẽ do chủ hộ kinh doanh lựa chọn nhưng thấp nhất bằng mức tham chiếu và cao nhất bằng 20 lần mức tham chiếu tại thời điểm đóng. Sau ít nhất 12 tháng thực hiện đóng bảo hiểm xã hội theo tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội đã lựa chọn thì chủ hộ kinh doanh được lựa chọn lại tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội. Bên cạnh đó, tại điểm a khoản 4 Điều 33 Luật Bảo hiểm xã hội 2024 quy định tỷ lệ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc của chủ hộ kinh doanh thì mức đóng hằng tháng bằng 3% tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc vào quỹ ốm đau và thai sản, 22% tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc vào quỹ hưu trí và tử tuất. Chủ hộ có thể lựa chọn phương thức đóng hàng tháng, 3 tháng hoặc 6 tháng một lần tuỳ theo nhu cầu.

Như vậy, kể từ ngày 01/7/2025, hộ kinh doanh bắt buộc phải tham gia đóng bảo hiểm xã hội và được lựa chọn tiền lương để làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc.

Cũng chính bởi vậy mà kể từ ngày 01/7/2025 nếu hộ kinh doanh không đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc thì sẽ bị xử phạt với mức phạt tiền sẽ bị phạt tiền từ 18% đến 20% tổng số tiền phải đóng nhưng tối đa không quá 75.000.000 đồng theo quy định tại khoản 6 Điều 39 Nghị định 12/2022/NĐ-CP về xử phạt vi phạm quy định về đóng bảo hiểm. Trường hợp chủ hộ kinh doanh trốn đóng bảo hiểm xã hội nhưng chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự thì sẽ bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 75.000.000 đồng theo quy định tại khoản 7 Điều 39 Nghị định này. Ngoài ra, chủ hộ kinh doanh còn phải đóng đủ số tiền đóng bảo hiểm xã hội còn thiếu, nộp lãi tính theo số tiền chậm đóng, trống đóng bảo hiểm xã hội. Nếu không thực hiện, ngân hàng sẽ tự trích nộp tiền trả nợ và lãi suất tiền gửi không kỳ hạn cao nhất từ tài khoản của của cơ quan bảo hiểm xã hội.

Công ty Luật Trọng Hải & Cộng sự

Thực hiện: Luật sư Minh Huyền